«Гадел цифрлы финанс хезмәтләре» - 2022 елда Бөтендөнья кулланучылар хокуклары көне девизы
Бөтендөнья кулланучылар хокукларын яклау көне ел саен 15 мартта үткәрелә. Аның тематикасын традиция буенча Халыкара кулланучылар оешмалары федерациясе билгели, агымдагы елда «Гадел цифрлы финанс хезмәтләре» темасы игълан ителде.
СOVID-19 пандемиясе цифрлы хезмәтләр үсеше белән бәйле тенденцияне көчәйтте. Мондый үсешнең өстенлеге - финанс хезмәтләренең үтә күренмәлелеге һәм тизлеге.
Тикшеренүләр цифрлы финансларның үсеше ни дәрәҗәдә тиз баруын күрсәтә. 2024 елга цифрлы банк хезмәтләрен кулланучылар саны (электрон түләүләр җибәрүче һәм алучы счетлар хуҗаларын да кертеп) 3,6 миллиард кешедән артыр дип көтелә. Компанияләрнең 39% финанс технологияләрен кертүне, инновацион финанс ландшафтына дөньякүләм ихтыяҗны ассызыклап, үзен өстенлекле юнәлеш дип саный.
2020 елда Россия акча түләүдән баш тарту буенча топ-5 ил арасына керде, ә пандемия түләүләр индустриясендә үзгәрешләрне тизләтте, алар гадәттә 10 елга якын били. Чит ил финанс дөньясында хәтта «рус могҗизасы» кебек феномен хакында беренче тапкыр 2019 елда, 2010-2018 еллар нәтиҗәләре буенча акчасыз транзакцияләрнең феноменаль, 30 тапкыр артуы ачыкланганда, сөйләштеләр: елына 5,8 тән 172 гә кадәр. Ул чакта бу күрсәткеч буенча Россия Европаның барлык илләрен узып китте, шул исәптән шул ук вакыт эчендә ике һәм өч тапкыр үсеш күрсәткән лидерларны да.
Мондый шартларда гражданнарның аерым категорияләре традицион каналларда күрсәтелүдән туктаган хезмәтләрдән файдалану мөмкинлеген чикләргә мөмкин.
Фикер алышуларга һәм тикшеренүләргә финанс хезмәтләре өлкәсен цифрлаштыру мәсьәләләре, шул исәптән ясалма интеллект технологияләрен кертү, «зур мәгълүматлар»ны куллану проблемалары, чикләнгән цифрлы платформаларны җайга салу проблемалары дучар ителә.
Шул ук вакытта кулланучылар хокукларын яклау һәм кеше иминлеге өлкәсендә күзәтчелек федераль хезмәтенең төбәк органнарына кергән финанс хезмәтләре күрсәткәндә кулланучылар хокукларын бозуга карата мөрәҗәгатьләрне анализлау, аларның структурасы һәм эчтәлеге соңгы еллар дәвамында үзгәрми диярлек. Иң актуаль мәсьәләләр булып, элеккечә үк, кулланучының түбәндәге хокукларына кагылышлы намуссыз практикалар кала бирә:
– ирекле сайлап алу (кулланучы ризалыгыннан башка өстәмә хезмәтләрне көчләп тагу, финанс хезмәтләре күрсәтүдән баш тарту, банк карталарын блокировкалау һ. б.);
– хезмәт күрсәтүнең куркынычсызлыгы (кулланучы счетыннан акча урлауга, бурычларны түләттерүгә).
Күп санлы тикшеренүләр күрсәткәнчә, икътисади кризислар һәм алар белән бәйле керемнәрнең кимүе, гадәттәгечә, финанс мошенникларын активлаштыру вакыты булып тора. Соңгы елларда, бигрәк тә дистанцион хезмәт күрсәтү каналларына күчү аспектында, банк өлкәсендә мошенниклык системаларының үсеш тизлеге мондый законсыз гамәлләрдән саклану тизлегеннән шактый артып китүе күренеп тора.
Финанс оешмалары еш кына клиентларга хезмәт күрсәтүдән ничек нәтиҗәле һәм куркынычсыз файдалану турында аңлатмый. Нәтиҗәдә, ышанычлы һәм өлкән клиентлар мошенниклар өчен кызыксыну объекты булалар.
Гадәти гражданнарның инвестицияләргә кызыксынуы арту нәтиҗәләре турында базарда төрле катнашучылар һәм дәүләт органнары арасындагы диалог та озак һәм җитди булып тора. Сатуларны цифрлаштыру хисабына финанс инструментларын (акцияләр, облигацияләр, ышанычлы идарә итү һәм кайбер башка) сатып алу процессын гадиләштерү кулланучылар инвестицияләүнең потенциаль табышлырак инструментларын, альтернатив банк кертемнәрен эзләүгә ярдәм итте. Бу процессның үсешенә, нигездә, комиссия керемнәрен арттыру максатында, финанс продуктлары сатуны киңәйтү яклы банклар йогынты ясады.
Әмма «акчасыз куллану» шулай ук яңа һәм традицион куркынычларны тудыра, өлкән яшьтәге кешеләр мондый динамик үзгәрешләргә әзер түгел.
Кулланучылар хокукларын яклау һәм кеше иминлеге өлкәсендә күзәтчелек федераль хезмәте, кулланучыларның акчаларын киберҗинаятьчеләр һәм телефон мошенниклары гамәлләреннән яклау максатыннан, мондый операцияләрнең куркынычсызлыгы түбән булу сәбәпле, акча күчерү буенча финанс хезмәтләрен кулланучылар хокукларын яклау механизмнарын үзгәртү таләп ителүен берничә тапкыр күрсәтте.
Россиядә мәгълүмати технологияләр тармагын үстерү буенча төп бурычларның берсе - электрон коммерция инфраструктурасын үстерү, ул Россия Федерациясе Хөкүмәтенең 2013 елдагы күрсәтмәсе белән расланган 2014-2020 елларга һәм 2025 елга кадәрге перспективага Россия Федерациясендә мәгълүмати технологияләр тармагын үстерү стратегиясендә билгеләнгән. Документта цифрлы икътисад үсеше гражданнар мәнфәгатьләрен кысрыкларга тиеш түгел, дип билгеләп үтелде. Шуның белән бәйле рәвештә, мәгълүмат-телекоммуникация челтәрләре аша хуҗалык итүче субъектлар тарафыннан гамәлгә ашырыла торган электрон коммерция өлкәсендә кулланучыларны яклау Россия Федерациясе Хөкүмәте тарафыннан 2017 елның августында расланган 2030 елга кадәр чорга кулланучылар хокукларын яклау өлкәсендә Россия Федерациясе дәүләт сәясәте стратегиясен гамәлгә ашыруның көтелгән нәтиҗәләре арасында билгеләнде.